Limited Şirketlerde Ortaklıktan Çıkma ve Çıkarılma

a. Giriş:

Limited şirketler, Türkiye’de en yaygın kullanılan şirket türlerinden biridir. Limited şirketlerde ortaklar, şirketle olan ilişkilerini sonlandırma hakkına sahiptir. Bu hak, ortakların şirketin yönetimine katılma, kar payı alma, bilgi edinme gibi haklarını da etkiler. Bu nedenle, limited şirketlerde ortaklıktan çıkma ve çıkarılma konusu, hem ortaklar hem de şirket için önemli bir konudur.

Bu makalede, limited şirketlerde ortaklıktan çıkma ve çıkarılma konusunu 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun (“TTK”) 638-640. maddeleri arasında düzenlenen hükümler ışığında inceleyeceğiz. Bu konu, ortakların çıkma hakkının kullanım şartları, prosedürü ve sonuçları ile şirketin ortağı ortaklıktan çıkarma hakkının kullanım şartları, prosedürü ve sonuçlarını kapsamaktadır.

b. Ortakların Çıkma Hakkı

Ortakların çıkma hakkı, ortakların şirket sözleşmesinde öngörülen veya haklı sebeplere dayanan durumlarda, paylarını devretmek veya paylarına karşılık gelen tutarı almak suretiyle şirketten ayrılma hakkıdır. İlgili ortaklıktan çıkmaya ilişkin kurum, TTK Madde 638 ve 639. Maddelerde düzenlenmiştir.

Ortakların çıkma hakkının kullanılması için, öncelikle şirkete yazılı olarak çıkma beyanında bulunmaları gerekir.

Şirket sözleşmesinde çıkma hakkının kullanımına ilişkin bir prosedür belirlenmişse, bu prosedüre uyulması gerekir. Örneğin, genel kurulun onay vermesi veya diğer ortakların rızasının alınması gibi. Çıkma beyanının hukuka aykırı olarak reddedilmesi veya ilgili çıkmaya ilişkin olarak yapılması gereken ödemenin yapılmaması halinde, ortak mahkemeye başvurarak çıkmasına karar verilmesini isteyebilir.

TTK 638 / 2 uyarınca işletilen süreçte, ortak, haklı sebeplerin varlığı durumunda şirketten çıkmasına karar verilmesine ilişkin olarak mahkemeye başvurabilir. Bu durumda mahkeme istem üzerine, dava sürecince, davacının ortaklıktan doğan hak ve borçlarından bazılarının veya tümünün durdurulmasına veya davacı ortağın durumunun teminat altına alınması amacıyla diğer önlemlere karar verebilecektir.

TTK 638 dışındaki kanun koyucu ortaklar açısından başka durumlarda da haklı sebep olarak ortaklıktan çıkmanın istenebileceğini kabul etmektedir. Bu durumlar arasında;

• Esas sermaye payının tamamen devredilmesi durumu,

• Şirket birleşmelerine ilişkin hükümler doğrultusunda TTK 141’den doğan hakkın kullanılması,

• Hakim şirketin, hakimiyete ilişkin olarak haksız şekilde gerçekleştirdiği işlemlere ilişkin olarak hukuka aykırılık durumunda ortaklıktan ayrılma,

Bulunmaktadır.

Ortağın şirketten ayrılmasına ilişkin olarak kullanılabilecek durumları da iki başlık altında sıralayabilmek mümkündür:

Bunlardan ilki, “Şirket Sözleşmesinde Belirlenen Durumlar’dır. Bu durumlar, şirket sözleşmesinde Bu koşullar, örneğin şirketin belirli bir süre zarar etmesi, kar paylarının ödenmemesi, ortağın payının azalması gibi olabilir. Şirket sözleşmesinde bu koşullar açıkça yazılı olmalıdır. Aksi halde, ortağın çıkma hakkını kullanması mümkün olmayabilir. Şirket sözleşmesinde belirlenen durumların gerçekleştiği takdirde, ortağın mahkemeye başvurmasına gerek kalmadan çıkması mümkündür.

Diğer başlık ise “Haklı Sebep Olarak Kabul Edilebilecek Haller’dir. Bu haller, olağanüstü ve ağır nitelik taşıyan hallerdir. Örneğin ortağın şirkete ihanet etmesi, asli görevlerini yerine getirmemesi, ortakların arasında güvenin sarsılması gibi olabilir. Haklı sebeplerin varlığı halinde, ortağın mahkemeye başvurarak çıkmasına karar verilmesini talep etmesi gerekir. Mahkeme, ortağın haklı sebeplere dayandığını ispat etmesini ister. Ayrıca, mahkeme, haklı sebeplerin ortağın çıkmasını zorunlu kıldığını da değerlendirir.

c. Şirket Ortaklığından Çıkmaya Katılma

TTK 639 Uyarınca “ortaklardan birinin şirket sözleşmesindeki hükme dayanarak çıkarma istediği veya haklı sebeplerden dolayı çıkma davası açtığı taktirde, müdür veya müdürler gecikmeksizin diğer ortakları bundan haberdar ederler.

Diğer ortaklardan her biri, haberin kendisine ulaşması tarihinden itibaren bir ay içinde;

a) Şirket sözleşmesinde öngörülen haklı sebep kendisi yönünden de geçerliyse, kendisinin de çıkmaya katılacağını müdürlere bildirmek,

b) Açacağı bir dava ile haklı sebepler dolayısıyla çıkma davasına katılmak, hakkına sahiptir.

(3) Çıkan tüm ortaklar, esas sermaye payları ile orantılı olarak, eşit işleme tabi tutulurlar.

(4) Şirket sözleşmesindeki hüküm sebebiyle veya haklı bir sebebin varlığı dolayısıyla bir ortağın şirketten çıkarılması hâlinde bu hüküm uygulanmaz.”

d. Şirketin Ortağı Ortaklıktan Çıkarma Hakkı

TTK 640. Maddede düzenlenen Şirketin ortağı ortaklıktan çıkarma hakkı, şirketin ortağın şirkete veya diğer ortaklara karşı ağır kusurlu davranışları veya ortaklık ilişkisinin devamını imkansız kılan durumlar nedeniyle, ortağı ortaklıktan çıkarmak için mahkemeye başvurma hakkıdır. Şirketin ortağı ortaklıktan çıkarma hakkının kullanılması için, öncelikle haklı sebeplerin varlığının ispatlanması gerekir.

Şirket sözleşmesi uyarınca şirket, ortağın genel kurul kararı ile şirketten çıkarılacağına dair çeşitli hükümler öngörebilir.

Haklı sebepler, örneğin ortağın şirkete ihanet etmesi, asli görevlerini yerine getirmemesi, ortakların arasında güvenin sarsılması gibi olabilir. Şirket, haklı sebeplerin varlığı halinde, ortağı ortaklıktan çıkarmak için mahkemeye başvurabilir. Mahkeme, durumu inceleyerek, ortağın çıkarılmasına karar verebilir.

Çıkarma kararına karşı ortak, kararın noter aracılığıyla kendisine bildirilmesinden itibaren üç ay içerisinde ilgili çıkarma kararına karşı iptal davası açabilmektedir.

e. Çıkma ve Çıkarılmadan sonraki Süreç

Şirketten çıkan veya çıkarılan ortak, TTK 641 ve 642. Maddeler uyarınca esas sermaye payının gerçek değerine uyan ayrılma isteme hakkına sahiptir. Ancak esas sermaye payını devreden ortağın ayrılma akçesi istemesi mümkün olmamaktadır.

Ayrılma akçesinin muacceliyetine ilişkin hükümler 642. Maddede düzenlenmektedir. Ayrıca ortağa karşı ayrılma akçesinin ödenmeyen kısmı, bütün alacaklılardan sonra gelen bir alacak olarak, 642. Maddenin son bendinde belirtilmiştir.

Şirketin ortağı ortaklıktan çıkarma hakkının kullanılması da ortağın şirketle olan ilişkisini sonlandırır.

Çıkarılan ortak da, çıkarılma tarihinden itibaren, şirketin yönetimine katılma, kar payı alma, bilgi edinme gibi haklarını kaybeder. Ayrıca, çıkarılan ortak, çıkarılma tarihinden önce doğmuş olan şirket borçlarından sorumlu olmaya devam eder. Ancak, çıkarılma tarihinden sonra doğan şirket borçlarından sorumlu olmaz.

Ancak bu noktada ortakların esas sermaye payı dışında esas sözleşme ile ek ödeme ile de yükümlü olduğu durumlarda, TTK 604/1 uyarınca ortağın şirketten ayrılmasının tescil edildiği tarihten itibaren iki yıl içinde şirketin iflası gerçekleşmiş ise, ayrılan bu ortaktan da gerekli ek ödemenin yapılması istenir.

f. Sonuç

Bu makalede, limited şirketlerde ortaklıktan çıkma ve çıkarılma konusunu inceledik. Bu konu, ortakların ve şirketin hak ve yükümlülüklerini etkileyen önemli bir konudur. Ortaklar, şirket sözleşmesinde belirlenen veya haklı sebeplere dayanan durumlarda, şirketten ayrılabilirler. Şirket de, ortağın ağır kusurlu davranışları veya ortaklık ilişkisinin devamını imkansız kılan durumlar nedeniyle, ortağı ortaklıktan çıkarabilir. Ortaklıktan çıkma veya çıkarılma işlemi sonucunda, ortağın payına karşılık gelen tutar ödenir. Ayrıca, ortağın şirketle olan ilişkisi sona erer.

Limited şirketlerde ortaklıktan çıkma ve çıkarılma konusu, her somut olayda farklı değerlendirme gerektiren karmaşık bir konudur. Bu nedenle ortaklıklara dair hukuki uyuşmazlıklarınıza ilişkin olarak hukuk büromuza ulaşabilirsiniz. TNC Hukuk & Danışmanlık şirketler hukuku alanında uzman avukatlarla çalışmaktadır. Sizlerin işlerini en iyi şekilde geliştirmek ve büyüyen ticari hayatta yeriniz sağlamlaştırmak için iş ortağımız olmanızı beklemekteyiz.

İletişim Bilgilerimiz:

Telefon: 0 (224) 272 52 52

E-Posta: tnchukukdanismanlik@gmail.com

Adres: Demirtaşpaşa Mahallesi, Celal Bayar Caddesi, A. Fikri Bozkaya ÖRKAP İş Merkezi No: 12/401 Osmangazi / BURSA